آنچه در این مقاله می خوانید:
چطور از اسرار تجاری کسب و کار حفاظت کنیم؟ قبل از هر چیز باید بدانیم که حفظ اسرار برای هر تجارت و کسب و کاری از اهمیت بالایی برخوردار است. اکثر کسب و کارها امروزه دارای مالکیت فکری و دارایی های معنوی با ارزش بالای اقتصادی هستند. این ارزش بالا در استارتاپ ها و کسب و کارهای مهم از ارزش بالاتری برخوردار است.
داشتن یک ایده هوشمندانه در کسب و کار می تواند تحولی عظیم را در زندگی افراد ایجاد کند. از آن جایی که به اشتراک گذاشتنِ نوآوری یا اختراع یا حتی یک ایده ممکن است با سو استفاده توسط افراد سودجو منجر شود، حفظ این ایده برای جلوگیری از سرقت آن اهمیت زیادی دارد.
البته توجه به این نکته که شما برای تحققبخشیدن به ایده خود نیازمند کمک یک کارشناس و افراد متخصص در آن زمینه هستید، اهمیت زیادی دارد. بنابراین بهترین راه برای جلوگیری از سرقت و سو استفاده ایجاد یک قرارداد است که در ادامه شرایط آن را شرح خواهیم داد.
همه اطلاعاتی که به عنوان یک مزیت برای شرکت بوده و عاملی در موفقیت آن نسبت به رقبا به شمار می رود را اسرار تجاری می گویند. رازهای تجاری در واقع اطلاعاتی است که شخص دارنده آن تلاش خود را می کند تا آن اطلاعات را از رقیبانش پنهان کند. این اسرار تا زمانی ارزشمند هستند که در دسترس عموم قرار نگیرند و در جایی ثبت نشوند.
حفاظت از اسرار تجاری محدودیت زمانی نداشته و تا هر زمان که نیاز باشد می توان از آن ها نگهداری کرد. اسرار تجاری می توانند در دسته های مختلفی طبقه بندی شوند که در ادامه به بیان آن ها می پردازیم:
بسیاری از اسرار تجاری شامل مواردی از جمله روش ها، الگوها و فرمول های مختلف است که توسط صاحبان آن ها حفظ می شود. این اسرار می تواند شامل یک اختراع جدید ثبت نشده یا حتی تکنیک های بازاریابی منحصر به فرد یک شرکت باشد.
روش های مختلف تولید، اطلاعات مشتریان شرکت و سورس برنامه های نرم افزاری از دیگر اسراری است که باید از آن ها محافظت شود.
سر در لغت به معنای راز پنهان و پوشیدهاست و این اصطلاح در تجارت به اطلاعاتی میگویند که باید از دیگران مخفی بماند. مخفی بودن این اطلاعات مزایای خاص خود را دارد و در صورت فاش شدن آن متحمل ضرر معنوی و مادی می شود. به طور کلی اسرار تجاری از چهار عنصر اصلی تشکیل شدهاست که غیرقابل دسترس بودنِ اطلاعات از مهم ترین آن ها است.
اسرار تجاری در چهار مفهوم زیر بیان می شود.
اسرار تجاری از چند بخش عمده اسرار تجاری و اختراعات، اسرار تجاری و طرح های صنعتی، علایم تجاری، اسرار تجاری و کپی رایت تشکیل می شود.
اسرار تجاری به دلیل محرمیتی که دارند تفاوت های مهمی با دیگر مصادیق مالکیت معنوی دارند که در ادامه به آن ها می پردازیم.
۱.روش حمایت: به دلیل اینکه اسرار تجاری باید به صورت مخفیانه بماند و در جایی به ثبت نرسد، تنها اختراع، طرح صنعتی و علائم تجاری که هنوز به ثبت نرسیده اند مورد حمایت قرار می گیرند.
۲. مدت حمایت: مدت حمایت اسرار تجاری نامحدود است و تا زمانی که برای مردم فاش نشده می توانند از حمایت اسرار تجاری استفاده کنند. اما زمانی که اختراع، علائم تجاری، طرح های صنعتی به ثبت رسیدند دیگر حمایت های اسرار تجاری شامل آن ها نمی شود.
یک تحقیق در ایالت متحده بیان می کند که بیش از ۸۵ درصد دعاوی مربوط به اسرار تجاری به دلیل سو استفاده یک کارمند یا شریک تجاری و فاش کردن اسرار تجاری توسط آن ها بوده است.
این آمار حیرت انگیز دلیل خوبی برای دقت در حفظ اسرار و اطلاعات تجاری است. یکی از مهم ترین مراحل در حفظ اسرار تجاری اجرای قرارداد محرمانگی است که در ادامه آن را توضیح خواهیم داد.
افشای اسرار تجاری نظیر شیوه تولید یک محصول یا برنامه ریزی برای گسترش خدمت و محصول می تواند ضررهای زیادی را برای یک مجموعه به همراه داشته باشد. با توجه به نوع اسرار تجاری که هر فرد دارد روش های مختلفی برای تامین امنیت آن به وجود آمده است.
یکی از مهم ترین این روش ها احتیاط در دسترسیدادن به همکاران است. بهتر است اسرار تجاری محرمانه در دسترس کارمندان قرار نگیرد و با بستن قرارداد فقط در اختیار کسانی قرار گیرد که به آن ها نیاز دارند.
اگر نمی توانید مانع از افشای اسرار بین کارمندان و اشخاص شوید پس به آن ها آموزش دهید تا اطلاعات مربوط به اسرار تجاری را با دیگران به اشتراک نگذارند.
بهترین راه برای حفظ اسرار تجاری و در دسترس قرار دادنِ آن ها بدون نگرانی، امضای قرارداد محرمانگی با کارمندان است. این روش درواقع تعهدی از سوی کارمندان شرکت برای حفظ اسرار تجاری شرکت است.
عمومی نبودن اطلاعات و حفظ معقولانه آن ها دو ویژگی قابل توجه در روند حفظ اسرار است. در حفظ اسرار تجاری باید به این نکته توجه کنید که اگر اطلاعات به صورت عمومی موجود باشد دیگر کسی نمی تواند ادعای انحصاری بودن آن را کند. فقط زمانی که خود شخص از اطلاعات مربوطه محافظت کند، جامعه نیز در حفظ این اطلاعات او را حمایت خواهد کرد.
یکی از بهترین راه ها برای حفظ اسرار تجاری تنظیم قرارداد بین صاحبان اسرار تجاری با دیگر کارمندان است. این قراردادها در هنگام بروز مشکل میان دارنده اسرار تجاری و با شخصی که در جریان این اطلاعات قرارگرفته است، اولین دفاعی است که در دادگاه مطرح می شود و در نهایت به نفع صاحبان اسرار تمام می شود.
البته اجرای سیاست های لازم برای حفظ محرمانگی نیز از جمله مواردی است که باید به آن نظارت شود. بازگرداندن مدارک محرمانه توسط کارمندان در زمان خروج از شرکت و حفظ اطلاعات و فرمول ها از افراد ناشناس و شخص ثالث چند نمونه از سیاست های مهم هستند که باید اجرا شوند.
مهم ترین قراردادهای محرمانه ای که میان افراد نوشته می شود شامل موارد زیر هستند:
در قانون ایران به صورت پراکنده به این مورد اشاره شدهاست. اما هرکسی که اسرار تجاری شرکتی را در فضای الکترونیکی در اختیار عموم قرار دهد و یا با نقض قراردادهای محرمانه اسرار تجاری را برای خود بردارد و بر دیگران فاش کند، از ۶ ماه تا ۲ سال و نیم به حبس و جریمه نقدی ۵۰ ملیون ریالی محکوم می شود. همچنین تمام کادر درمانی و داروفروشان و تمام افرادی که در جایگاه شغلی خود محرم اسرار مردم محسوب می شوند اگر اسرار دیگران را فاش کنند از ۳ ماه تا ۳ سال و تا ۶۰۰ میلیون ریال جریمه نقدی محکوم می شود.
اسرار تجاری کسب و کار در واقع شامل مباحثی است که با حقوق مالکیت فردی و حقوق رقابت در ارتباط است و بسته به شرایط مختلف باید از آن ها حفاظت کرد و در اشتراک گذاری آن ها با دیگران محتاط بود.
بهترین روش برای حفظ این اسرار تکیه بر قانون و فراهم کردن بستری برای بستن قرارداد میان کارمندان و کارکنان شرکت با صاحبان اسرار برای حفظ و عدم افشای آن ها است.